گلابی اروپایی(pyrus communis l.) ، تنوع ژنتیکی، مارکر مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی، خصوصیات فیزیکوشیمیایی میوه، ژنوتیپ برتر، ازدیاد درون شیشه ای

مطالعه و ارزیابی تنوع ژنتیکی در گلابی ( (pyrus communis l.، از نظر اصلاح درختان گلابی از اهمیت زیادی برخوردار است. در این پژوهش تنوع ژنتیکی 12 دانهال گلابی اروپایی موجود در باغ تحقیقاتی گلابی آسیایی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس تهران همراه با رقم محلی شاه میوه (شاهد) با استفاده از مارکرهای مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و خصوصیات فیزیکوشیمیایی میوه بر اساس دیسکریپتور مرکز جهانی منابع ژنتیکی گیاهی (ipgri) که وراثت پذیری بالایی دارند، مورد بررسی قرار گرفت. سپس با توجه به پارامترهای اندازه گیری شده ژنوتیپ برتر شناسایی و توسط کشت درون شیشه ای (in vitro) اقدام به ریزازدیادی، حفظ و نگه داری آن گردید. بدین منظور از جوانه ی جانبی شاخساره های فصل جاری نمونه گیری شده و در محیط های کشت ql و ms با غلظت های مختلف bap کشت شدند. نتایج نشان داد که ژنوتیپ اثر معنی داری بر روی خصوصیات مورفولوژی و فیزیولوژی داشت و بین ژنوتیپ ها از نظر این خصوصیات اختلاف معنی داری وجود داشت. به گونه ای که تغییرات طول برگ از 05/8-36/4 سانتی متر، عرض برگ 03/6-84/2 سانتی متر، نسبت طول به عرض برگ 72/1- 22/1، طول میانگره 33/3-93/0 سانتی متر، طول شاخه سال جاری 07/47-33/5 سانتی متر، تراکم برگ 76/61-35/23 درصد، تراکم گل 7/96-67/2 درصد و تراکم میوه 10-33/1 درصد، سطح برگ 37-67/12 سانتی متر مربع، وزن تر برگ 89/0-19/0 گرم، وزن خشک برگ 74/0-12/0 گرم، میزان نیتروژن برگ90/1-07/1 درصد، میزان فسفر برگ 09/0-04/0 درصد، میزان پتاسیم برگ 11/2-98/0 درصد، میزان کلسیم برگ 77/1-5/0 درصد دارند. نتایج نشان داد که بین ژنوتیپ ها از نظر سطح مقطع تنه، ارتفاع، عادت رشدی، پاجوش دهی، زمان گلدهی، تمام گل، پایان گلدهی، زمان رسیدن میوه، تعداد میوه و عملکرد تفاوت وجود دارد. همچنین نتایج نشان داد که ژنوتیپ اثر معنی داری بر روی خصوصیات فیزیکوشیمیایی میوه داشت و بین ژنوتیپ ها از نظر خصوصیات فیزیکوشیمیایی میوه اختلاف معنی داری وجود داشت. به گونه ای که تغییرات طول میوه از 82/9-99/6 سانتی متر، عرض میوه 17/7-69/4 سانتی متر، نسبت طول به عرض 59/1-23/1، طول دم میوه 73/3-2/2 سانتی متر، رنگ زمینه ی میوه از زرد تا سبز_ زرد و سبز_ قرمز، رنگ l از l* 08/74-47/60، رنگ h ازh* 95/86-06/80، رنگ c ازc* 43/53-16/46، وزن تازه ی میوه از 91/308-5/80 گرم، وزن خشک از 36/5-52/4 گرم در 30 گرم از میوه، حجم میوه از 7/270-33/86 سانتی متر مکعب، سفتی میوه 37/2-1 کیلوگرم بر سانتی متر مربع، میزان مواد جامد محلول میوه از 63/17-9/14 درجه بریکس، اسیدیته ی قابل تیتر میوه 41/0-18/0 درصد، نسبت مواد جامد محلول به اسیدیته میوه 66/92-49/40 و پ هاش میوه از 33/5-95/3 متغیر بودند. با توجه به تجزیه کلاستر خصوصیات مورفولوژی و فیزیولوژیکی، ژنوتیپ ها به چهار گروه، با توجه به تجزیه کلاستر خصوصیات فیزیکوشیمیایی میوه، ژنوتیپ ها به سه گروه و با توجه به تجزیه کلاستر خصوصیات مورفولوژی، فیزیولوژیکی و فیزیکوشیمیایی میوه، ژنوتیپ ها به سه گروه تقسیم شدند. رقم شاه میوه یکی از مهمترین ارقام تجاری گلابی در کشورمان می باشد که دارای خصوصیات کیفی و بازار پسندی مناسبی می باشد. قرار گرفتن ژنوتیپa95 با رقم شاه میوه (ژنوتیپ a238) در یک گروه نشان دهنده خصوصیات فیزیکوشیمیایی مناسب و کیفیت بالای میوه این ژنوتیپ می باشد. نتایج ازدیاد درون شیشه ای ژنوتیپ برتر و امیدبخش (a95)، نشان داد که محیط کشت ql از نظر تولید گیاهچه های پررشدتر و پرآوری شاخساره، نسبت به محیط کشت ms در وضعیت بهتری قرار داشت. همچنین با افزایش میزان غلظت هورمون bap میزان پرآوری شاخساره ها و طویل شدگی شاخساره ها بیشتر شده طوری که بیشترین تشکیل شاخساره در محیط کشت ql با دو میلی گرم در لیتر bap همراه بود. کلمات کلیدی: گلابی اروپایی(pyrus communis l.) ، تنوع ژنتیکی، مارکر مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی، خصوصیات فیزیکوشیمیایی میوه، ژنوتیپ برتر، ازدیاد درون شیشه ای